Φιλοσοφική Σχολή
Γ. Κάρλα
Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τη γλώσσα κειμένων της Αττικής πεζογραφίας. Αυτός θα επιτευχθεί με τη βοήθεια αντιπροσωπευτικών χωρίων διαφόρων λογοτεχνικών ειδών (ιστοριογραφία, ρητορική, φιλοσοφία) και γλωσσικές ασκήσεις. Θα μελετηθούν τα σπουδαιότερα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της Αττικής διαλέκτου, όπως επίσης και υφολογικά χαρακτηριστικά. Οι φοιτητές θα πρέπει να είναι σε θέση να μεταφράζουν τα κείμενα σε ρέοντα και κατανοητό νεοελληνικό λόγο.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
E. Schwyzer, Griechische Grammatik, τόμ. I: Lautlehre, Wortbildung, Flexion, Μόναχο 1939, τόμ. ΙΙ: Syntax und syntaktische Stilistik, επιμ. A. Debrunner, Μόναχο 1950 (ελλην. μτφρ. Π. Χαιρόπουλος / Γ. Παπατσίμπας, Η σύνταξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα 2003).
Ι. Σταματάκος, Ιστορική Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Αθήνα 1949-1950.
H. Weir Smyth, Greek Grammar, επιμ. G. Messing, Cambridge MA 19562.
Α. Μπάζου
Στόχος του μαθήματος είναι μέσα από επιλεγμένα αποσπάσματα αττικού πεζού λόγου, κυρίως ρητόρων του 5ου και 4ου αι. π.Χ., να ασκηθούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες στη μετάφραση σε δόκιμο νεοελληνικό λόγο, ενώ παράλληλα γίνεται επανάληψη της Γραμματικής και του Συντακτικού της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας.
Σ. Ματθαίος
Σκοπός του μαθήματος είναι η εμβάθυνση και η επέκταση των γνώσεων γραμματικής, συντακτικού και υφολογίας του πεζού λόγου από την κλασική περίοδο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Ο σκοπός αυτός θα επιτευχθεί επί τη βάσει της γλωσσικής μελέτης και της φιλολογικής προσέγγισης αντιπροσωπευτικών κειμένων από την περίοδο που αναφέραμε. Απώτερος στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να ασκηθούν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές στη μετάφραση αρχαίων ελληνικών πεζογραφικών κειμένων σε δόκιμο νεοελληνικό λόγο.
Ρ. Χατζηλάμπρου (Α-Λ)
Α. Κορολή (Μ-Ω)
Αντικείμενο μελέτης στο πλαίσιο του μαθήματος είναι το πρώτο βιβλίο των Ιστοριών του Ηροδότου, η Κλειώ, που αποτελεί ένα από τα πλέον αγαπητά και πολυδιαβασμένα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Σκοπός του Αλικαρνασσέα ιστορικού, που χαρακτηρίσθηκε «πατέρας της ιστορίας από τον Κικέρωνα, ήταν, όπως γράφει ο ίδιος στο προοίμιό του, να εξιστορήσει σπουδαία έργα Ελλήνων και βαρβάρων για να μην περάσουν στη λήθη. Στο έργο του, θεματικός πυρήνας του οποίου είναι η σύγκρουση Ελλάδας και Ασίας κατά τον 6ο και 5ο αι. π.Χ., η ιστοριογραφία συναντά τη λογοτεχνία, η αφήγηση πολεμικών συρράξεων συνδυάζεται κατά τρόπο μοναδικό με την παρουσίαση νοοτροπιών, κοσμοθεωριών και εθίμων, ενώ παράλληλα, γίνεται λόγος για διαχρονικά, πανανθρώπινα ζητήματα. Στο πλαίσιο του μαθήματος, το πρώτο βιβλίο των Ιστοριών θα αναλυθεί από γλωσσικής απόψεως, ως πηγή αναντικατάστατη μιας πληθώρας ιστορικών και εθνογραφικών πληροφοριών, ως συναρπαστικό αφήγημα. Στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητριών και των φοιτητών με τα χαρακτηριστικά στοιχεία της γραφής του Ηροδότου, η γοητεία της οποίας παρέμεινε αμείωτη ώς τις μέρες μας.
Β. Βερτουδάκης (Α-Λ & Μ-Ω)
Εισαγωγή στη δραματική ποίηση και την εποχή της – Σοφοκλής: ο δημιουργός και το έργο του – ερμηνεία κειμένου: Σοφοκλή, Οιδίπους Τύραννος, φιλολογική και λογοτεχνική ανάλυση, μέτρο – αισθητικές και φιλοσοφικές διαστάσεις της τραγωδίας.
Α. Παπαθωμάς (Α-Λ)
Στο πλαίσιο των παραδόσεων θα προσφερθεί αρχικά εισαγωγή στο γνωστικό αντικείμενο, τις αρχές και τις επιστημονικές μεθόδους της Κλασικής Φιλολογίας. Ακολούθως θα προσφερθεί αντίστοιχη εισαγωγή που θα αφορά στο γνωστικό αντικείμενο της ελληνικής και της λατινικής Παπυρολογίας. Αντικείμενο της παπυρολογίας είναι η μελέτη των χιλιάδων ελληνικών και λατινικών λογοτεχνικών παπύρων και παπυρικών εγγράφων που σώθηκαν σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου (κυρίως στην Αίγυπτο αλλά και σε άλλες περιοχές όπως την Παλαιστίνη, Ιορδανία, Συρία, Ελλάδα, Μ. Ασία, Ιταλία κτλ.) και χρονολογούνται στο χρονικό διάστημα μεταξύ του 4ου αι. π.Χ. και του ύστερου 8ου αι. μ.Χ. Οι φοιτητές θα έρθουν για πρώτη φορά σε επαφή με παπύρους και όστρακα και θα ασκηθούν στην ανάγνωση βασικών τύπων γραφής. Επιπροσθέτως, θα δοθεί έμφαση στην ερμηνεία των παπυρικών κειμένων στα φιλολογικά και ιστορικά τους συμφραζόμενα. Ακολούθως, θα προσφερθεί σύντομη εισαγωγή στην ελληνική παλαιογραφία και στην ανάγνωση χειρόγραφων κωδίκων της βυζαντινής περιόδου. Τέλος, θα γίνει αναφορά στις βασικές αρχές της κριτικής του κειμένου.
Ρ. Χατζηλάμπρου (Μ-Ω)
Στόχος του μαθήματος είναι να αποτελέσει εισαγωγή στη μελέτη των ελληνικών χειρογράφων, αρχαίων (Παπυρολογία) και μεσαιωνικών (Παλαιογραφία), και να εξοικειώσει τους φοιτητές με τις βασικές μορφές των ελληνικών γραφών, βιβλιακών και επισεσυρμένων από την ελληνιστική περίοδο έως τον δέκατο πέμπτο αιώνα. Σε κάθε διδακτική ενότητα θα εστιάζουμε σε συγκεκριμένα κείμενα που επιλέχθηκαν για να καταδείξουν την εξέλιξη της ελληνικής γραφής και για να μας βοηθήσουν να εξετάσουμε στοιχεία της παράδοσης της ελληνικής γραμματείας σε πάπυρο, περγαμηνή και χαρτί κατά τη διάρκεια της παραπάνω περιόδου. Επιπλέον, το μάθημα θα αποτελέσει βασική εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Φιλολογία, εστιάζοντας στην ιστορία της Ελληνικής Φιλολογίας. Τέλος, θα διδαχθούν οι βασικές αρχές της Κριτικής του Κειμένου, και θα διερευνηθεί ο τρόπος αποκατάστασης των κλασικών κειμένων.
Αρχαϊκή επική ποίηση πλην Ομήρου [Εισαγωγή στην αρχαϊκή επική ποίηση. Γλώσσα και μέτρο. Ερμηνεία κειμένων]
Γ. Κάρλα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: (1.) Ο Επικός κύκλος και οι Ομηρικοί ύμνοι, η Βατραχομυομαχία και ο Μαργίτης. Ο Ησίοδος και το Αρχαϊκό έπος μετά τον Ησίοδο (μορφή και περιεχόμενο, με ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις με τον Όμηρο και στις επιδράσεις που άσκησαν). (2.) Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. (Β΄) ΚΕΙΜΕΝΑ: Αποσπ. 2 F1-2 (ΕΥΚΛΟΣ) / 3 T1, T4, T6, T7 – F1, F2, F4-5, F6, F7, F11, F13-14, F16, F19, F25 (Κύπρια έπη) / 4 Τ1, Τ2, F1 (HΓΗΣΙΝΟΥΣ) / 5 Υ1 (στ. 1-6, 45-106, 191-255, 281-93, και λοιποί στίχοι ως αδίδακτο), Υ2, Υ3 (ΟΜΗΡΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ Εις Αφροδίτην).
Βιβλιογραφία: Α. Ι. Βοσκού, Αρχαία Κυπριακή Γραμματεία, τόμ. 1: Ποίηση Επική Λυρική Δραματική, Λευκωσία ( Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης) 1995 / 20082 (Εισαγωγή, Κείμενο – Μετάφραση και Σχόλια, με αναλυτική βιβλιογραφία). Βλ. επίσης: A. Bernabé, Poetae Epici Graeci, Testimonia et Fragmenta, Pars Ι, Stutgardiae et Lipsiae19962 – M. L. West, Homeric Hymns, Homeric Apocrypha, Lives of Homer, Cambridge Mass. – London 2003· Greek Epic Fragments from the Seventh to the Fifth Centuries BC, Cambridge Mass. – London 2003· A. Faulkner, The Homeric Hymn to Aphrodite: Introduction, Text, and Commentary, Oxford 2008.
Α.-Ν. Καρβούνη
Στόχος του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές/τριες στη θεματική, τα μοτίβα, τη γλώσσα και το μέτρο κειμένων της αρχαϊκής επικής ποίησης (πλην των ομηρικών επών). Το μάθημα εστιάζει στα έργα του Ησιόδου, στους Ομηρικούς Ύμνους και στον Επικό Κύκλο με τη μελέτη επιλεγμένων χωρίων από τη Θεογονία, τα Ἔργα καὶ Ἡμέραι, τον ομηρικό ύμνο Εἰς Ἀφροδίτην, και τα Κύπρια. Τα χωρία αυτά αφορούν σε κομβικές στιγμές της ελληνικής μυθολογίας και λογοτεχνίας, όπως, για παράδειγμα, η συνάντηση του Ησιόδου με τις Μούσες, η ανατροπή του Ουρανού από τον Κρόνο, το εγχείρημα του Προμηθέα να υποκλέψει τη φωτιά από τον Δία, ο πίθος της Πανδώρας, ο έρωτας της θεάς Αφροδίτης για τον θνητό Αγχίση, το σχέδιο του Δία για την αρχή του Τρωικού Πολέμου και τα πρώτα στάδια του πολέμου.
Ε. Μακρυγιάννη
Εισαγωγή στην αρχαϊκή λυρική ποίηση – χαρακτηριστικά της αρχαϊκής εποχής – ορολογία – μουσικά όργανα – είδη της λυρικής ποίησης – συνθήκες εκτέλεσης/παράστασης. Μέτρα της ελεγειακής και ιαμβικής ποίησης· αναλυτικά το δακτυλικό εξάμετρο, το ελεγειακό δίστιχο, το ιαμβικό τρίμετρο (μαζί με τον χωλίαμβο/σκάζοντα ίαμβο και τον ισχιορρωγικό), το καταληκτικό τροχαϊκό τετράμετρο και τα συναφή μέτρα των επωδών. Οι σημαντικότεροι αρχαϊκοί λυρικοί ποιητές και το έργο τους· σχολιασμός, ερμηνεία, μετάφραση επιλεγμένων αποσπασμάτων από σχεδόν όλο το εύρος της σωζόμενης αρχαϊκής λυρικής ποίησης: α΄) από το έργο ελεγειακών και ιαμβογράφων ποιητών: Αρχίλοχος, Καλλίνος, Σημωνίδης, Τυρταίος, Μίμνερμος, Σόλων, Θέογνις και Θεογνίδεια, Ξενοφάνης, Ιππώναξ, Ανάνιος και β΄) από το έργο ποιητών της μελικής (μονωδικής και χορικής) ποίησης: Αλκμάν, Αλκαίος, Σαπφώ, Στησίχορος, Ίβυκος, Ανακρέων, Σιμωνίδης ο Κείος, Πίνδαρος, Βακχυλίδης.
Ε. Μακρυγιάννη
Εισαγωγή στην αρχαϊκή λυρική ποίηση: χαρακτηριστικά της αρχαϊκής εποχής, ορολογία, μουσικά όργανα, είδη της λυρικής ποίησης, συνθήκες εκτέλεσης/παράστασης. Εισαγωγή στη μετρική· αναλυτικά το δακτυλικό εξάμετρο, το ελεγειακό δίστιχο, το ιαμβικό τρίμετρο (μαζί με τον χωλίαμβο/σκάζοντα ίαμβο και τον ισχιορρωγικό), το καταληκτικό τροχαϊκό τετράμετρο και τα συναφή μέτρα των επωδών. Οι σημαντικότεροι αρχαϊκοί λυρικοί ποιητές και το έργο τους· σχολιασμός, ερμηνεία, μετάφραση επιλεγμένων αποσπασμάτων από σχεδόν όλο το εύρος της σωζόμενης αρχαϊκής λυρικής ποίησης: α΄) από το έργο ελεγειακών και ιαμβογράφων ποιητών: Αρχίλοχος, Καλλίνος, Σημωνίδης, Τυρταίος, Μίμνερμος, Σόλων, Θέογνις και Θεογνίδεια, Ξενοφάνης, Ιππώναξ, Ανάνιος και β΄) από το έργο ποιητών της μελικής (μονωδικής και χορικής) ποίησης: Αλκμάν, Αλκαίος, Σαπφώ, Στησίχορος, Ίβυκος, Ανακρέων,Σιμωνίδης ο Κείος, Πίνδαρος, Βακχυλίδης.
Ε. Μακρυγιάννη
• Όμηρος και ομηρικά έπη. •Το ομηρικό ζήτημα. • Ο ηρωικός κώδικας.• Οι θεοί στην Ιλιάδα. Γυναίκες και θεές στην Ιλιάδα. • Χαρακτηριστικά της προφορικής σύνθεσηςκαι του ομηρικού ύφους, π.χ. επαναλήψεις, λογότυποι, επαναλαμβανόμενοι τυπικοί στίχοι, τυπικές σκηνές, τυπικά θέματα. • Κύρια εκφραστικά μέσα· παρομοιώσεις. • Η ομηρική γλώσσα. • Το δακτυλικό εξάμετρο. Δομή του επικού στίχου (τομές, ζεύγματα, λογότυποι). Διασκελισμοί. • Περιεχόμενο, σχέδιο και τεχνική της Ἰλιάδας. Περιληπτικώς το περιεχόμενο όλης της Ἰλιάδας ανά ραψωδία και λεπτομερώς το περιεχόμενο των ραψωδιών Α, Π, Τ, Ω. • Ερμηνεία του μεγαλύτερου τμήματος της ραψωδίας Α και επίσης άλλων χαρακτηριστικών, σύντομων ή εκτενέστερων, ιλιαδικών χωρίων και ενοτήτων.
Ε. Μακρυγιάννη
• Όμηρος και ομηρικά έπη. •Το ομηρικό ζήτημα. • Ο ηρωικός κώδικας.• Οι θεοί στην Ιλιάδα. Γυναίκες και θεές στην Ιλιάδα. • Χαρακτηριστικά της προφορικής σύνθεσηςκαι του ομηρικού ύφους, π.χ. επαναλήψεις, λογότυποι, επαναλαμβανόμενοι τυπικοί στίχοι, τυπικές σκηνές, τυπικά θέματα. • Κύρια εκφραστικά μέσα· παρομοιώσεις. • Η ομηρική γλώσσα. • Το δακτυλικό εξάμετρο. Δομή του επικού στίχου (τομές, ζεύγματα, λογότυποι). Διασκελισμοί. • Περιεχόμενο, σχέδιο και τεχνική της Ἰλιάδας. Περιληπτικώς το περιεχόμενο όλης της Ἰλιάδας ανά ραψωδία και λεπτομερώς το περιεχόμενο των ραψωδιών Α, Π, Τ, Ω. • Ερμηνεία του μεγαλύτερου τμήματος της ραψωδίας Α και επίσης άλλων χαρακτηριστικών, σύντομων ή εκτενέστερων, ιλιαδικών χωρίων και ενοτήτων.
Β. Βερτουδάκης
Εισαγωγή στην προσωκρατική φιλοσοφία – Σωκράτης – Ο Πλάτων, το έργο του και η εποχή του – Ερμηνεία κειμένου: Πλάτωνος, Συμπόσιον [ή Περί έρωτος ηθικός] – φιλολογική, λογοτεχνική και φιλοσοφική ανάλυση – Ο έρωτας στην κλασική Αθήνα και στον λοιπό ελληνικό κόσμο.
Ρ. Χατζηλάμπρου
Βασικός στόχος του μαθήματος είναι να αποτελέσει εισαγωγή στην αττική ρητορεία μέσω της μελέτης επιλεγμένων δικανικών λόγων. Όταν θα ολοκληρωθεί η σειρά των μαθημάτων, αναμένεται ότι οι φοιτητές θα είναι σε θέση να εντοπίζουν ορισμένες βασικές τεχνικές πειθούς ενός ρητορικού κειμένου, να αντιλαμβάνονται τον ρόλο του ρήτορα/λογογράφου, να έχουν αποκτήσει εξοικείωση με το ύφος και τη ρητορική τέχνη συγκεκριμένων ρητόρων, και να μπορούν να αποδώσουν το περιεχόμενο ορισμένων όρων του αττικού δικαίου.
Μ. Θωμά
Το μάθημα εστιάζει στη μελέτη της δραματικής ποίησης ως είδους μέσα από την ερμηνευτική ανάλυση της τραγωδίας Βάχκες του Ευριπίδη. Στο πλαίσιο της εξέτασης της εν λόγω τραγωδίας επιδιώκεται η παρουσίαση του έργου του Ευριπίδη, της σχέσης του με την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του, καθώς και της γενικότερης θέσης του τραγικού στην αρχαιοελληνική γραμματεία της κλασικής περιόδου. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα μελετηθεί στίχο προς στίχο η εν λόγω τραγωδία, ενώ θα αναλυθούν, μεταξύ άλλων, οι δραματικές τεχνικές του Ευριπίδη, το ύφος, η γλώσσα και το μέτρο του έργου, καθώς επίσης η ιδεολογία και οι θεολογικές απόψεις του συγγραφέα. Έμφαση θα δοθεί επίσης στη μελέτη των αρχαίων μαρτυριών για τον ποιητή και το έργο του.
Α. Κορολή
Το μάθημα εστιάζει στη μελέτη της δραματικής ποίησης ως είδους μέσα από την ερμηνευτική ανάλυση της τραγωδίας Βάχκες του Ευριπίδη. Στο πλαίσιο της εξέτασης της εν λόγω τραγωδίας επιδιώκεται η παρουσίαση του έργου του Ευριπίδη, της σχέσης του με την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του, καθώς και της γενικότερης θέσης του τραγικού στην αρχαιοελληνική γραμματεία της κλασικής περιόδου. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα μελετηθεί στίχο προς στίχο η εν λόγω τραγωδία, ενώ θα αναλυθούν, μεταξύ άλλων, οι δραματικές τεχνικές του Ευριπίδη, το ύφος, η γλώσσα και το μέτρο του έργου, καθώς επίσης η ιδεολογία και οι θεολογικές απόψεις του συγγραφέα. Έμφαση θα δοθεί επίσης στη μελέτη των αρχαίων μαρτυριών για τον ποιητή και το έργο του.
1. Α. Κορολή: Γλωσσικά φαινόμενα και ρητορικές στρατηγικές στα επιστολικά παπυρικά κείμενα της Ρωμαϊκής και της Βυζαντινής περιόδου
2. Β. Λεντάκης: Αθήνα-Σπάρτη: Κοινωνία και πολιτική
3. Σ. Ματθαίος: Απολλώνιος Ρόδιος, Ἀργοναυτικά
Το σεμινάριο στοχεύει στην ανάλυση και ερμηνεία του τρίτου βιβλίου των Ἀργοναυτικῶν του Απολλώνιου Ρόδιου υπό το πρίσμα των εννοιών “παράδοση” και “νεωτερικότητα” που χαρακτηρίζουν την ελληνιστική ποιητική δημιουργία. Παράλληλα θα μελετηθούν μεταξύ άλλων η σχέση του Απολλώνιου με τον Καλλίμαχο και το καλλιμάχειο πρόγραμμα, το ηρωϊκό στοιχείο των Ἀργοναυτικῶν και ο ρόλος των θεών, θα διερευνηθούν οι αφηγηματικές τεχνικές του έπους και θα επιχειρηθεί, τέλος, αποτίμησῃ του στο πλαίσιο της ελληνιστικής ποιητικής. Οι συμμετέχοντες θα μελετήσουν και θα παρουσιάσουν προφορικά ενότητες από το τρίτο βιβλίο των Ἀργοναυτικῶν και, βάσει των παρουσιάσεών τους, θα εκπονήσουν γραπτή σεμιναριακή εργασία που θα καταθέσουν με τη λήξη του εξαμήνου.
4. Γ. Κάρλα: Μυθιστορηματική Βιογραφία στην Αρχαιότητα
Στο σεμινάριο αυτό θα γίνει παρουσίαση αντιπροσωπευτικών κειμένων λαϊκής μυθιστορηματικής βιογραφίας, όπως είναι ο Βίος του Αισώπου, η Μυθιστορία του Μ. Αλεξάνδρου, ο Βίος Σεκούνδου του φιλοσόφου και άλλα ενδιαφέροντα κείμενα. Θα εστιάσουμε στη γλώσσα, στα χαρακτηριστικά τους και θα δοθεί έμφαση στις αφηγηματικές δομές και στα λογοτεχνικά μοτίβα.
Βιβλιογραφία:
Hansen, W. (1998) Anthology of Ancient Greek Popular Literature, Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press
Konstantakos, I. (2020) “Popular Biography”, στο: K. de Temmerman (ed.), The Oxford Handbook of Ancient Biography, Oxford: Oxford University Press, 45-57
5. Α.-Ν. Καρβούνη: Νόννου Διονυσιακά
6. Μ. Σιόντη: Ψηφιακή Παπυρολογία-Ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες
7. Λ. Παπαδημητρόπουλος: Ο Οίκος στον Ευριπίδη: Άλκηστη-Μήδεια-Ιππόλυτος
Στην αναζήτηση ενός αποτελεσματικού εργαλείου για μια καθολική ερμηνεία των σωζόμενων αρχαίων τραγωδιών ο φιλόλογος-ερευνητής ίσως βρει στην έννοια του οίκου το επιθυμητό κλειδί. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η συγκεκριμένη έννοια ανάγεται στο θεματικό κέντρο ενός μεγάλου μέρους της παγκόσμιας λογοτεχνικής παραγωγής. Οι σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας, καθώς επίσης ανάμεσα σε μια οικογένεια και άλλα πρόσωπα έξω από αυτήν έχουν αποτελέσει το προσφιλέστερο θέμα πραγμάτευσης όσων ασχολούνται με την καλλιέργεια του αφηγηματικού λόγου. Έχει, άλλωστε, εύστοχα υποστηριχθεί ότι η οικογένεια ως πρωταρχικό κύτταρο του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου συνιστά μια μικρογραφία του.
Τα τρία δράματα του Ευριπίδη που θα αναλύσουμε παρουσιάστηκαν στο θέατρο του Διονύσου σε χρονικό διάστημα περίπου μιας δεκαετίας και συγκαταλέγονται στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Και τα τρία χαρακτηρίζονται από την επενέργεια ενός ή περισσότερων ερωτικών τριγώνων. Στο πλέγμα των σχέσεων που διαμορφώνονται σ’ αυτά κυρίαρχη θέση κατέχει ο παράγοντας που ορίζω ως «αντικατάσταση στο λέχος». Το στοιχείο αυτό μπορεί να εντοπιστεί στο σύνολο των σωζόμενων τραγωδιών του Ευριπίδη και αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία της δραματουργίας του. Με την κατάλληλη αξιοποίηση των δεδομένων που του προσέφερε η μυθολογική παράδοση, αλλά και με τις ριζικές τροποποιήσεις που επέφερε πάνω σ’ αυτήν, ο Ευριπίδης έδωσε στον έρωτα μια πρωταρχική θέση στην ποίησή του. Άλλες πτυχές που θα μας απασχολήσουν στο παρόν σεμινάριο είναι: η θέση των παιδιών και των υπηρετών στον οίκο, η σημασία των εισόδων και των εξόδων από τον οίκο, ο ρόλος των όρκων, η σχέση του οίκου με την πόλη και η επενέργεια των θεών πάνω στη διαμόρφωση των σχέσεων του οίκου.
8. Λ. Παπαδημητρόπουλος: Ευριπίδης και ο Μύθος των Ατρειδών: Ηλέκτρα-Ορέστης-Ελένη
Στο σεμινάριο αυτό θα αναλυθούν διεξοδικά οι ανωτέρω τραγωδίες του Ευριπίδη, οι οποίες συγκαταλέγονται σε μία ωριμότερη φάση της δημιουργίας του, όταν είχε αποκρυσταλλωθεί πια το προσωπικό του ύφος. Έμφαση θα δοθεί στην πρωτοποριακή πραγμάτευση του μύθου από τον τραγικότερο των ποιητών, στα διάφορα συστατικά στοιχεία της δραματουργίας του, όπως τον αφηγηματικό πρόλογο, τον αγώνα λόγων, την αγγελική ρήση, τον από μηχανής θεό, καθώς επίσης στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων των έργων και στον επικαθορισμό της δράσης από τον θεϊκό παράγοντα. Οι φοιτητές θα έρθουν επίσης σε επαφή με ξενόγλωσση βιβλιογραφία, γι' αυτό ένα από τα προαπαιτούμενα του σεμιναρίου είναι ο καλός χειρισμός τουλάχιστον της αγγλικής γλώσσας.
9. Ε. Τσιτσιανοπούλου: Παπυρολογία
Στόχος του μαθήματος είναι η εμβάθυνση στο γνωστικό αντικείμενο, τις επιστημονικές αρχές και τη μεθοδολογία της Aρχαίας Ελληνικής Παπυρολογίας. Στα πλαίσια του μαθήματος γίνεται εκτεταμένη μελέτη ελληνικών φιλολογικών και μη φιλολογικών παπύρων. Οι φοιτητές/τριες θα εξοικειωθούν με την ανάγνωση ελληνικών παπυρικών γραφών και την ερμηνεία επιλεγμένων φιλολογικών παπύρων, παπυρικών εγγράφων και οστράκων από τον 4ο αιώνα π.Χ. ως τον 8ο αιώνα μ.Χ. Παράλληλα, θα ασκηθούν στη μεταγραφή, τη χρονολόγηση, το λεξιλόγιο, τη συντακτική δομή των παπυρικών κειμένων. Θα δοθεί έμφαση, επίσης, στην εκμάθηση και αξιοποίηση της χρήσης των συγχρόνων ηλεκτρονικών βοηθημάτων και μέσων (βάσεων δεδομένων, προγραμμάτων κτλ.) τα οποία είναι απαραίτητα στη σύγχρονη παπυρολογική έρευνα.
10. S. Costanza- Α. Παπαθωμάς: Επιτραπέζια παιχνίδια και παιχνίδια τύχης στην αρχαία Ελλάδα
Τα επιτραπέζια παιχνίδια (Board-games) είναι πολύ σημαντικά στην Ελλάδα από την αρχαϊκή περίοδο. Οι μνηστήρες της Πενελόπης παίζουν με πεσσούς (πιόνια) στην Οδύσσεια. Στις εταιρίες του αριστοκρατικού περιβάλλοντος οι νικητές αυτών των παιχνιδιών επιβεβαιώνουν την εξυπνάδα τους και επομένως την ικανότητα να κυριαρκήσουν την πόλη. Ἐτσι, ο Αλκαίος ο Μυτιληναίος μαρτυρεί ο πρώτος τις «πέντε γραμμές», ένα παιχνίδι με πιόνια, που αναφέρεται από τον Επίχαρμο, τον Σοφοκλή, τον Πλάτωνα και ακόμα από τον Μένανδρο και τον Θεόκριτο μεταξύ άλλους. Επιτύμβια τραπέζια με διάφορες γραμμές βρέθηκαν στις νεκροπόλεις της Αττικής του 7.ου και 6.ου αι. Παιχνίδια τύχης και επιδεξιότητας ως και πλινθίον/πόλις, διαγραμμισμός, αρτιασμός κ.α. είναι ακόμα πολύ αγαπημένα στην κλασσική και Ελληνιστική περίοδο και πάλι συνδέονται με νοητική, ηθική εξοχότητα και θεϊκή χάρη.
Ως αποτέλεσμα προβλέπεται η έρευνα για σημαντικές μαρτυρίες της αρχαίας λογοτεχνίας με ιδιαίτερη σχέση με την πολιτιστική και θρησκευτική αξία τέτοια πράξης.
11. S. Costanza- Α. Παπαθωμάς: Μαρτυρίες της επιφάνειας από τα Ομηρικά έπη μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο
Η θεϊκή επιφάνεια παίζει κεντρικό ρόλο στο θρησκευτικό σύστημα, όπως επιβεβαιώνουν διάφορες λογοτεχνιακές πηγές από τα Ομηρικά έπη, από τους Ομηρικούς Ύμνους, το Αττικό δράμα (κυρίως τις Βάκχες), την Ελληνιστική περίοδο: Καλλίμαχο, Ύμνοι, Απολλώνιο τον Ρόδιο και τη Ρωμαϊκή πεαπρίοδο, τὸν Αίλιο Αριστείδη και τους Νεοπλατωνιστές. Πολλές επιγραφικές και παπυρολογικές μαρτυρίες αφοράνε ιστορίες της επιφάνειας σχετικά με Ελληνικές και ξένες θεότητες, κυρίως Αιγυπτιακές. Βλ. για παρ. P. Oxy. XI 1381 (αρεταλογία του Ασκληπιού) και 1382 (για τον Σαράπιδα). Στη Ρωμαϊκή εποχή πρέπει να εξεταστούν και τα κείμενα του Χριστιανισμού, ως και ο Ποιμήν του Ερμά και η Όραση του Δωροθέου, που είναι αφιερωμένα σε όραμα του Χριστού και της Εκκλησίας, με προφητικές διδασκαλίες. Ετερόδοξοι δάσκαλοι σαν οι Γνωστικοί δίνουν περισσότερη σημασία στην επιφάνεια και στην ακοή επουρανίων φωνών από τον μύστη.
12. Μ. Θωμά: Ιδιωτική Επιστολογραφία της μετακλασικής περιόδου
Στόχος του σεμιναρίου είναι η μελέτη των ιδιωτικών επιστολών της μετακλασικής περιόδου, δηλαδή της περιόδου που ξεκινάει με την ελληνιστική εποχή και φτάνει έως και την ύστερη αρχαιότητα. Μετά από μία σύντομη εισαγωγή στη θεωρία της αρχαίας ελληνικής επιστολογραφίας θα διαβαστούν και θα αναλυθούν λεπτομερώς τόσο λογοτεχνικές επιστολές του ελληνορωμαϊκού κόσμου, όσο και καθαρά ιδιωτικές επιστολές γραμμένες σε παπύρους και συναφείς φορείς γραφής (όστρακα, αρχαίες μεμβράνες, ξύλινες πινακίδες κτλ.) από την ελληνιστική, ρωμαϊκή και πρώιμη βυζαντινή ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες φανερώνουν ποικίλες πτυχές της καθημερινής ζωής και των σχέσεων των κατοίκων του μετακλασικού κόσμου. Βασικός σκοπός του σεμιναρίου είναι να παράσχει στους φοιτητές εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τις γενικές αρχές και τη θεωρία της αρχαίας ελληνικής ιδιωτικής επιστολογραφίας της μετακλασικής αρχαιότητας, καθώς επίσης και με τα βασικά θέματα, τα δομικά μοτίβα, τη γλώσσα και το ύφος των επιστολών αυτών.
13. Μ. Θωμά: Οικογενειακός βίος στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
Στο σεμινάριο θα μελετηθούν ποικίλες πτυχές του αρχαιοελληνικού οικογενειακού βίου, όπως εμφανίζονται σε λογοτεχνικά και μη κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θα αξιοποιηθούν κάθε είδους λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, από τον Όμηρο έως την ύστερη αρχαιότητα, καθώς επίσης και μαρτυρίες που σώζονται σε άλλα γραμματειακά είδη (επιγραφές, πάπυροι, όστρακα κτλ.) και φωτίζουν άγνωστες εν πολλοίς πλευρές του οικογενειακού βίου, τις σχέσεις μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, τον τρόπο σκέψης και τις επικρατούσες νοοτροπίες κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές πτυχές του οικογενειακού βίου των αρχαίων Ελλήνων, και να διδαχθούν πώς πρέπει να συλλέγουν, να μελετούν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα διάφορα είδη γραμματειακών πηγών.
14. Αικ. Τσιούσια: Επιστήμες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις επιστήμες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο μέσω της μελέτης επιλεγμένων κειμένων της κλασικής και μετακλασικής περιόδου. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην επιστήμη της ιατρικής, της γεωγραφίας, των μαθηματικών και της αστρονομίας. Οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν κείμενα σπουδαίων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (π.χ.: Ιπποκράτης, Γαληνός, Στράβων, Κλαύδιος Πτολεμαίος, Πυθαγόρας, Μέτων, Εύδοξος) και να προσεγγίσουν την επιστημονική τους σκέψη. Στο σεμινάριο θα αξιοποιηθούν επίσης μαρτυρίες ποικίλων άλλων φορέων γραφής (επιγραφών, περγαμηνών, παπύρων, οστράκων κτλ.) που φωτίζουν άγνωστες πτυχές της αρχαίας ελληνικής επιστήμης. Μέσω του σεμιναρίου επιδιώκεται η γνωριμία των φοιτητών με την αρχαία ελληνική επιστημονική σκέψη και τα σημαντικότερα επιτεύγματα αυτής.
15. Αικ. Τσιούσια: Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου στην αρχαία ελληνική γραμματεία
Στο σεμινάριο θα μελετηθούν όψεις και πτυχές του αρχαιοελληνικού δημόσιου και ιδιωτικού βίου όπως εμφανίζονται σε λογοτεχνικά και μη κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θα αξιοποιηθούν κάθε είδους λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, από τον Όμηρο έως την ύστερη αρχαιότητα, καθώς και μη λογοτεχνικές μαρτυρίες που φωτίζουν πλευρές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου, καθώς και τους θεσμούς, τον τρόπο σκέψης και τις νοοτροπίες κατά την ανωτέρω χρονική περίοδο. Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων, και να διδαχθούν πώς πρέπει να συλλέγουν, να μελετούν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα διάφορα είδη γραμματειακών πηγών.
16. Α. Σαρρή: Τα υλικά και παλαιογραφικά γνωρίσματα των αρχαίων ελληνικών επιστολών
Οι επιστολές ήταν ο πιο δημοφιλής τρόπος γραπτής επικοινωνίας στην αρχαιότητα και αποτελούν σήμερα το πολυπληθέστερο είδος κειμένων που μας έχουν σωθεί. Χιλιάδες επιστολές έχουν παραδοθεί διά της αντιγραφής σε μεσαιωνικά χειρόγραφα ή έχουν σωθεί απευθείας από την αρχαιότητα, γραμμένες συνήθως σε πάπυρο ή όστρακα από την ελληνορωμαϊκή Αίγυπτο. Το μάθημα αυτό θα προσφέρει μια γενική εισαγωγή στην ελληνική επιστολογραφία μέσα από αντιπροσωπευτικά δείγματα επιστολών από κάθε εποχή, από τις απαρχές του είδους έως και τον 4ο μ.Χ. αι. Θα εξετάσουμε ποια ήταν τα διαφορετικά είδη επιστολών, ποια τα υλικά γραφής τους και η σχέση των υλικών με τα είδη των επιστολών που μας έχουν σωθεί. Επίσης, πώς εξελίχθηκαν η γλώσσα, η μορφή και το περιεχόμενο των επιστολών, πώς αυτά σχετίζονται με τα υλικά και παλαιογραφικά χαρακτηριστικά τους, ποιες πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε για την κοινωνική θέση του αποστολέα, τη σχέση του με τον παραλήπτη, τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε κάθε επιστολή κλπ. Κάθε φοιτητής θα μελετήσει ένα μικρό (υπο-)αρχείο επιστολών με σκοπό να περιγράψει πώς έχει σωθεί, τι είδους επιστολές περιέχει, πώς συνδέονται μεταξύ τους, ποιο είναι το γλωσσικό ύφος και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της μορφής τους, τι μας αποκαλύπτουν για τον αποστολέα, τον παραλήπτη, την κοινωνική τους θέση, τον τρόπο ζωής κλπ.
Ι. Κωνσταντάκος
Εισαγωγή στην αττική κωμωδία. Καταγωγή του είδους: φαλλικά δρώμενα, ζωόμορφοι χοροί, δωρικές φάρσες. Εκπρόσωποι της Παλαιάς Κωμωδίας: πρόδρομοι, σύγχρονοι και επίγονοι του Αριστοφάνη. Συνθήκες παραγωγής και παράστασης: θεατρικές εορτές, ηθοποιοί και χορός, σκηνικός χώρος, θεατρικά μηχανήματα, κοστούμια και μάσκες. Ο θεατρικός κόσμος της Αθήνας του 5ου αιώνα: συνεργασίες και διαμάχες των δραματουργών, παράδοση και νεωτερισμοί. Βίος και έργο του Αριστοφάνη: από το τρομερό παιδί στον πικραμένο μεσήλικα. Οι νέες μόδες του 4ου αιώνα (μυθολογική κωμωδία, ερωτική πλοκή) και η προσχώρηση του παλιομοδίτη ποιητή. Θέματα της Παλαιάς Κωμωδίας: πολιτική σάτιρα και φαντασία, πόλεμος και ειρήνη, φιλοσοφία και πνευματικός βίος, τραγωδία και παρωδία, η καθημερινή ζωή και τα προβλήματά της. Εισαγωγή στους Αχαρνής, την Ειρήνη, τους Όρνιθες και τους Βατράχους του Αριστοφάνη. Ιστορικό πλαίσιο και γενική ερμηνεία των κωμωδιών, σχολιασμός επιλεγμένων χωρίων τους.
Χ. Φάκας
Εισαγωγή στην ελληνιστική ποίηση. Πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές προυποθέσεις της ποιητικής παραγωγής του 3ου κυρίως αι. π.Χ. Τα θέματα, οι τεχνικές και οι στόχοι των ελληνιστικών ποιητών ως απόρροια της νεωτερικής ποιητικής τους.
Ο βίος του Καλλίμαχου, το έργο του και τα βασικά χαρακτηριστικά του. Εισαγωγή στους ύμνους του ποιητή και στο θρησκευτικό, πολιτικό και λογοτεχνικό υπόβαθρό τους. Αναλυτικός σχολιασμός τμήματος ή του συνόλου καθενός από τους συγκεκριμένους ύμνους.
Α.-Ν. Καρβούνη
Στόχος του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές/τριες στην ελληνική συγγραφική παραγωγή των αυτοκρατορικών χρόνων. Μετά από μια εισαγωγή στο ιστορικό και πολιτιστικό υπόβαθρο της συγκεκριμένης περιόδου, θα εστιάσουμε σε κείμενα βιογραφίας, ιστοριογραφίας και μυθιστορίας από τους πρώτους τρεις μεταχριστιανικούς αιώνες, και θα μελετήσουμε επιλεγμένα αποσπάσματα από έργα τους με γλωσσικό και ερμηνευτικό σχολιασμό.
Α. Μπάζου
Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών και φοιτητριών στη γραμματεία των αυτοκρατορικών χρόνων και της ύστερης αρχαιότητας. Το μάθημα περιλαμβάνει εισαγωγή στις περιόδους και εκτενή ανάλυση αποσπασμάτων από όλο το φάσμα της μεταγενέστερης γραμματείας, με έμφαση στην αυτοκρατορική περίοδο, σε μια προσπάθεια να καλυφθούν περισσότερα λογοτεχνικά είδη.
Χ. Φάκας
Εισαγωγή στην ελληνιστική ποίηση. Πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές προϋποθέσεις της ποιητικής παραγωγής του 3ουκυρίως αι. π.Χ. Τα θέματα, οι τεχνικές και οι στόχοι των ελληνιστικών ποιητών ως απόρροια της νεωτερικής ποιητικής τους.
Ο βίος του Καλλίμαχου, το έργο του και τα βασικά χαρακτηριστικά του. Εισαγωγή στους ύμνους του ποιητή και στο θρησκευτικό, πολιτικό και λογοτεχνικό υπόβαθρό τους. Αναλυτικός σχολιασμός τμήματος ή του συνόλου καθενός από τους συγκεκριμένους ύμνους.
Α.-Ν. Καρβούνη
Στόχος του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές/τριες στα θέματα, τις τεχνικές και τους στόχους των δημιουργών της ελληνιστικής ποίησης. Μετά από μια εισαγωγή στο πολιτικό και πνευματικό πλαίσιο του 3ου αιώνα π.Χ. και στις πιο σημαντικές μορφές της ελληνιστικής ποίησης, το μάθημα θα εστιάσει στον Καλλίμαχο και σε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα έργα του (πρόλογος των Αἰτίων, ύμνος εἰς Δία, ύμνος εἰς Ἀπόλλωνα) καθώς και σε επιλεγμένα αποσπάσματα από τα Ἀργοναυτικά του Απολλώνιου Ρόδιου.
Α. Παπαθωμάς
Β. Βερτουδάκης
Εισαγωγή στον Θουκυδίδη και την εποχή του – επιλογή κειμένων από όλο το εύρος του έργου του – ερμηνευτικός σχολιασμός: φιλολογική και ιστορική ανάλυση, πολιτική θεωρία, πρόσληψη της θουκυδίδειας σκέψης από τη νεότερη ιστοριογραφία και πολιτική επιστήμη.
Β. Λεντάκης
Β. Λεντάκης
Α. Μπάζου
Στόχος του μαθήματος είναι να εισαγάγει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στη σκέψη και το έργο του Αριστοτέλη. Το μάθημα περιλαμβάνει εισαγωγή για τον βίο και το έργο του φιλοσόφου, τις οφειλές του και τη συμβολή του στη φιλοσοφική και την επιστημονική σκέψη γενικότερα. Θα ακολουθήσει εκτενής ανάλυση (φιλολογική και φιλοσοφική) του έργου του Αριστοτέλη Περὶ ποιητικῆς και θα αναδειχθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του. Παράλληλα θα διδαχθούν αποσπάσματα από όλες τις κατηγορίες έρων του Αριστοτέλους, ώστε να διαφανεί η πολυμέρεια και η πολύπλευρη συμβολή του φιλοσόφου.
Ν. Καναβού
1. Α. Κορολή: Γλωσσικά φαινόμενα και ρητορικές στρατηγικές στα επιστολικά παπυρικά κείμενα της ρωμαϊκής και της βυζαντινής περιόδου
Αντικείμενο ανάλυσης στο πλαίσιο του σεμιναρίου θα είναι η δημώδης μετακλασική Ελληνική, όπως αυτή σώζεται στις ιδιωτικές παπυρικές επιστολές. Τα κείμενα που θα μελετηθούν χρονολογούνται στην περίοδο η οποία εκτείνεται από την εποχή του Αυγούστου και φθάνει έως τα μέσα του 7ου αι. μ.Χ. Ειδικότερα, οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο θα ασχοληθούν με τα εξής θέματα:
α. Διατύπωση των αιτημάτων και κειμενική οργάνωση των επιστολών-αιτημάτων ― Στρατηγικές πειθούς και άσκηση ψυχολογικής πίεσης στον παραλήπτη της επιστολής (στρατηγικές ευγένειας και γλωσσικά μέσα που προσδίδουν επιτακτικό τόνο στο επιστολικό κείμενο).
β. Ευθύς και πλάγιος λόγος.
2. Μ. Σιόντη: Ψηφιακή Παπυρολογία-Ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εισαγωγή στη μελέτη των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών (ΨΑΕ-Digital Humanities). Οι Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες αποτελούν μια διεπιστημονική περιοχή, η οποία γεφυρώνει τη συστηματική μεθοδολογία της επιστήμης των υπολογιστών με την παραδοσιακή μεθοδολογία των ανθρωπιστικών επιστημών. Οι ΨΑΕ μετρούν ήδη δεκαετίες εφαρμογής στα κλασικά γράμματα σε κλάδους όπως η παπυρολογία, η οποία έχει αναπτύξει δεκάδες ψηφιακές εφαρμογές ήδη από τη δεκαετία του 1980. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αλματώδης πρόοδος τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε εφαρμογές. Θα συζητηθεί και αναλυθεί το περιεχόμενο και οι εφαρμογές των ΨΑΕ στην εν γένει αρχαία ελληνική φιλολογία ειδικά στην παπυρολογία, ενώ θα παρουσιαστεί ο σύγχρονος εξοπλισμός, οι μέθοδοι και οι εφαρμογές των ΨΑΕ. Προαπαιτούμενη είναι η βασική γνώση υπολογιστών (θα σας παρέχεται υπολογιστική υποστήριξη)και η διάθεση να ανακαλύψετε ένα καινούργιο πεδίο έρευνας.
3. Ε. Τσιτσιανοπούλου: Παπυρολογία
Στόχος του μαθήματος είναι η εμβάθυνση στο γνωστικό αντικείμενο, τις επιστημονικές αρχές και τη μεθοδολογία της Aρχαίας Ελληνικής Παπυρολογίας. Στα πλαίσια του μαθήματος γίνεται εκτεταμένη μελέτη ελληνικών φιλολογικών και μη φιλολογικών παπύρων. Οι φοιτητές/τριες θα εξοικειωθούν με την ανάγνωση ελληνικών παπυρικών γραφών και την ερμηνεία επιλεγμένων φιλολογικών παπύρων, παπυρικών εγγράφων και οστράκων από τον 4ο αιώνα π.Χ. ως τον 8ο αιώνα μ.Χ. Παράλληλα, θα ασκηθούν στη μεταγραφή, τη χρονολόγηση, το λεξιλόγιο, τη συντακτική δομή των παπυρικών κειμένων. Θα δοθεί έμφαση, επίσης, στην εκμάθηση και αξιοποίηση της χρήσης των συγχρόνων ηλεκτρονικών βοηθημάτων και μέσων (βάσεων δεδομένων, προγραμμάτων κτλ.) τα οποία είναι απαραίτητα στη σύγχρονη παπυρολογική έρευνα.
4. S. Costanza - (Α. Παπαθωμάς): Επιτραπέζια παιχνίδια και παιχνίδια τύχης στην αρχαία Ελλάδα
Τα επιτραπέζια παιχνίδια (Board-games) είναι πολύ σημαντικά στην Ελλάδα από την αρχαϊκή περίοδο. Οι μνηστήρες της Πενελόπης παίζουν με πεσσούς (πιόνια) στην Οδύσσεια. Στις εταιρίες του αριστοκρατικού περιβάλλοντος οι νικητές αυτών των παιχνιδιών επιβεβαιώνουν την εξυπνάδα τους και επομένως την ικανότητα να κυριαρκήσουν την πόλη. Ἐτσι, ο Αλκαίος ο Μυτιληναίος μαρτυρεί ο πρώτος τις «πέντε γραμμές», ένα παιχνίδι με πιόνια, που αναφέρεται από τον Επίχαρμο, τον Σοφοκλή, τον Πλάτωνα και ακόμα από τον Μένανδρο και τον Θεόκριτο μεταξύ άλλους. Επιτύμβια τραπέζια με διάφορες γραμμές βρέθηκαν στις νεκροπόλεις της Αττικής του 7.ου και 6.ου αι. Παιχνίδια τύχης και επιδεξιότητας ως και πλινθίον/πόλις, διαγραμμισμός, αρτιασμός κ.α. είναι ακόμα πολύ αγαπημένα στην κλασσική και Ελληνιστική περίοδο και πάλι συνδέονται με νοητική, ηθική εξοχότητα και θεϊκή χάρη.
Ως αποτέλεσμα προβλέπεται η έρευνα για σημαντικές μαρτυρίες της αρχαίας λογοτεχνίας με ιδιαίτερη σχέση με την πολιτιστική και θρησκευτική αξία τέτοια πράξης.
5. S. Costanza - (Α. Παπαθωμάς): Μαρτυρίες της επιφάνειας από τα Ομηρικά έπη μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο
Η θεϊκή επιφάνεια παίζει κεντρικό ρόλο στο θρησκευτικό σύστημα, όπως επιβεβαιώνουν διάφορες λογοτεχνιακές πηγές από τα Ομηρικά έπη, από τους Ομηρικούς Ύμνους, το Αττικό δράμα (κυρίως τις Βάκχες), την Ελληνιστική περίοδο: Καλλίμαχο, Ύμνοι, Απολλώνιο τον Ρόδιο και τη Ρωμαϊκή πεαπρίοδο, τὸν Αίλιο Αριστείδη και τους Νεοπλατωνιστές. Πολλές επιγραφικές και παπυρολογικές μαρτυρίες αφοράνε ιστορίες της επιφάνειας σχετικά με Ελληνικές και ξένες θεότητες, κυρίως Αιγυπτιακές. Βλ. για παρ. P. Oxy. XI 1381 (αρεταλογία του Ασκληπιού) και 1382 (για τον Σαράπιδα). Στη Ρωμαϊκή εποχή πρέπει να εξεταστούν και τα κείμενα του Χριστιανισμού, ως και ο Ποιμήν του Ερμά και η Όραση του Δωροθέου, που είναι αφιερωμένα σε όραμα του Χριστού και της Εκκλησίας, με προφητικές διδασκαλίες. Ετερόδοξοι δάσκαλοι σαν οι Γνωστικοί δίνουν περισσότερη σημασία στην επιφάνεια και στην ακοή επουρανίων φωνών από τον μύστη.
6. Μ. Θωμά: Ιδιωτική Επιστολογραφία της μετακλασικής περιόδου
Στόχος του σεμιναρίου είναι η μελέτη των ιδιωτικών επιστολών της μετακλασικής περιόδου, δηλαδή της περιόδου που ξεκινάει με την ελληνιστική εποχή και φτάνει έως και την ύστερη αρχαιότητα. Μετά από μία σύντομη εισαγωγή στη θεωρία της αρχαίας ελληνικής επιστολογραφίας θα διαβαστούν και θα αναλυθούν λεπτομερώς τόσο λογοτεχνικές επιστολές του ελληνορωμαϊκού κόσμου, όσο και καθαρά ιδιωτικές επιστολές γραμμένες σε παπύρους και συναφείς φορείς γραφής (όστρακα, αρχαίες μεμβράνες, ξύλινες πινακίδες κτλ.) από την ελληνιστική, ρωμαϊκή και πρώιμη βυζαντινή ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες φανερώνουν ποικίλες πτυχές της καθημερινής ζωής και των σχέσεων των κατοίκων του μετακλασικού κόσμου. Βασικός σκοπός του σεμιναρίου είναι να παράσχει στους φοιτητές εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τις γενικές αρχές και τη θεωρία της αρχαίας ελληνικής ιδιωτικής επιστολογραφίας της μετακλασικής αρχαιότητας, καθώς επίσης και με τα βασικά θέματα, τα δομικά μοτίβα, τη γλώσσα και το ύφος των επιστολών αυτών.
7. Μ. Θωμά: Οικογενειακός βίος στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
Στο σεμινάριο θα μελετηθούν ποικίλες πτυχές του αρχαιοελληνικού οικογενειακού βίου, όπως εμφανίζονται σε λογοτεχνικά και μη κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θα αξιοποιηθούν κάθε είδους λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, από τον Όμηρο έως την ύστερη αρχαιότητα, καθώς επίσης και μαρτυρίες που σώζονται σε άλλα γραμματειακά είδη (επιγραφές, πάπυροι, όστρακα κτλ.) και φωτίζουν άγνωστες εν πολλοίς πλευρές του οικογενειακού βίου, τις σχέσεις μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, τον τρόπο σκέψης και τις επικρατούσες νοοτροπίες κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές πτυχές του οικογενειακού βίου των αρχαίων Ελλήνων, και να διδαχθούν πώς πρέπει να συλλέγουν, να μελετούν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα διάφορα είδη γραμματειακών πηγών.
8. Αικ. Τσιούσια: Επιστήμες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο
Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις επιστήμες στον αρχαίο ελληνικό κόσμο μέσω της μελέτης επιλεγμένων κειμένων της κλασικής και μετακλασικής περιόδου. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην επιστήμη της ιατρικής, της γεωγραφίας, των μαθηματικών και της αστρονομίας. Οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν κείμενα σπουδαίων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (π.χ.: Ιπποκράτης, Γαληνός, Στράβων, Κλαύδιος Πτολεμαίος, Πυθαγόρας, Μέτων, Εύδοξος) και να προσεγγίσουν την επιστημονική τους σκέψη. Στο σεμινάριο θα αξιοποιηθούν επίσης μαρτυρίες ποικίλων άλλων φορέων γραφής (επιγραφών, περγαμηνών, παπύρων, οστράκων κτλ.) που φωτίζουν άγνωστες πτυχές της αρχαίας ελληνικής επιστήμης. Μέσω του σεμιναρίου επιδιώκεται η γνωριμία των φοιτητών με την αρχαία ελληνική επιστημονική σκέψη και τα σημαντικότερα επιτεύγματα αυτής.
9. Αικ. Τσιούσια: Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου στην αρχαία ελληνική γραμματεία
Στο σεμινάριο θα μελετηθούν όψεις και πτυχές του αρχαιοελληνικού δημόσιου και ιδιωτικού βίου όπως εμφανίζονται σε λογοτεχνικά και μη κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θα αξιοποιηθούν κάθε είδους λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιητικά, από τον Όμηρο έως την ύστερη αρχαιότητα, καθώς και μη λογοτεχνικές μαρτυρίες που φωτίζουν πλευρές του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου, καθώς και τους θεσμούς, τον τρόπο σκέψης και τις νοοτροπίες κατά την ανωτέρω χρονική περίοδο. Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων, και να διδαχθούν πώς πρέπει να συλλέγουν, να μελετούν, να αξιολογούν και να αξιοποιούν τα διάφορα είδη γραμματειακών πηγών.